Ο κύκλος του Οστρόγκ

Κέντρο Ορθόδοξων γραμμάτων και παιδείας αποτέλεσε το τυπογραφείο Οστρόγκ του πρίγκιπα Κωνσταντίνου Οστρόζσκυ στη Volynia. Πρωταρχικός σκοπός τους σκοπός ήταν να καταπολεμήσουν την προτεσταντική προπαγάνδα, για αυτό θεώρησαν απαραίτητο να εκδώσουν βασικές πηγές παρά αποδεικτικά έργα, έχοντας ως αποτέλεσμα την αξιόλογη παραγωγή λειτουργικών εγχειριδίων, ευσεβιστικών βιβλίων, θρησκευτικών φυλλαδίων και κηρυγμάτων. Ο κύκλος του Οστρόγκ έτρεφε το όραμα ενός ρωσο-σλαβοελληνικού πολιτισμού. Το τυπογραφείο εξελίχθηκε σε σχολή και ιδρύθηκε πάνω στα πρότυπα των ελληνικών (βυζαντινών). Απώτερος σκοπός ήταν η σχολή να μεταμορφωθεί σε μια πλήρη ακαδημία, με αποτέλεσμα να οργανωθεί σε ένα σλαβονικό – ελληνικό κέντρο. Από την αρχή ο κύκλος του Οστρόγκ είχε εμπλακεί με σοβαρές διαμάχες με τη ρωμαϊκή προπαγάνδα και αργότερα με εκείνη των ουνιτών (παπικοί που παριστάνουν τους ορθόδοξους) Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα που πραγματοποίησε ο κύκλος του Οστρόγκ ήταν η μετάφραση και εκτύπωση της μεγάλης Βίβλου του Οστρόγκ. Εκδόθηκε το 1580 και επανεκδόθηκε με ορισμένες τεχνικές διοθώσεις του 1581. Υπήρξε το πλήρες κείμενο της Βίβλου που για πρώτη φορά να εμφανίζεται στη σλαβονική γλώσσα της Εκκλησίας, παραμένοντας ορόσημο στη σλαβονική βιβλική ιστορία. Η Βίβλος στο Οστρόγκ προήλθε από μια συνειδητή και κριτική προσπάθεια να ακολουθήσει την ελληνική παράδοση των κειμένων. Η βασική πηγή για την έκδοση υπήρξε η Βίβλος του Γενναδίου, με κάποια προβλήματα που δημιουργήθηκαν σ’ ένα καθαρό αντίγραφο από τη Μόσχα από έναν λουθηριανό διπλωμάτη. Το κείμενο διορθώθηκε προσεκτικά από τους λατινισμούς, οι οποίοι και αφαιρέθηκαν. Αναζητήθηκαν ελληνικά χειρόγραφα σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο κόσμο, ώστε η έκδοση να έχει την μεγαλύτερη πληρότητα. Η Βίβλος του Οστρόγκ αποτέλεσε την άνθιση της πολιτιστικής και θεολογικής αναγέννησης στους Ορθόδοξους της δυτικής Ρωσίας προς το τέλος του δέκατου έκτου αιώνα. Η παρουσία της Βίβλου του Οστρόγκ αντανακλά την εσωτερική συνοχή της με την βυζαντινή παράδοση.

π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ