Κατά πόσο άραγε η φιλοσοφία του Νίτσε ήταν αποτέλεσμα παραληρήματος και νευρωσικής ψυχικής διαταραχής ή αποτέλεσμα της δυνατότητας του να έχει πρόσβαση σε άλλα πεδία; Η σκέψη του Νίτσε ήταν εμποτισμένη από την αναγνώριση του τραγικού.
Ο μηδενισμός του Νίτσε ήταν η πεποίθηση ότι όλες οι πεποιθήσεις είναι ψευδείς. Στο όνομα όμως της τάσης για υπέρβαση των ψευδών πεποιθήσεων, ο μηδενισμός ήταν το πρώτο βήμα για την υπέρβαση και όχι για μία στείρα απόρριψη της περιρρέουσας πραγματικότητας και των αξιών της. Βαθειά του πεποίθηση ήταν ότι μόνο θέτοντας τον εαυτό του υπό πίεση θα μπορούσε να αποκτήσει την καθαρή συνείδηση και να κατέχει αυτό που μόνο μία ποιοτική μειοψηφία του πνεύματος έχει, και που είναι η ελευθερία να μιλήσει μεταφορικά. Μήπως όμως αυτό δεν κάνει και ο μοναχός που δεν ακολουθεί την πεπατημένη, αλλά την δύσκολη οδό του αναχωρητισμού! Κάλλιστα θα λέγαμε ότι ο Νίτσε είχε τις ποιότητες του ένθεου και άθρησκου ταυτόχρονα ανθρώπου και ακόμη περισσότερο του μυσταγωγού, στον οποίο η «πεπτωκυία» ταυτότητα του «εγώ» χάνεται και το άτομο δεν διαχωρίζει τον εαυτό του από τους άλλους. Ποιός ήταν πραγματικά ο Νίτσε; Ήταν ένας άνθρωπος ψυχικά διαταραγμένος;
 |
| ΝΙΤΣΕ |
Υπέφερε από κρίσεις παραληρηματικές; Ήταν η φαντασία του νοσηρή; Υπέφερε από παθολογικές ψευδαισθήσεις; Κι αν ναι, τότε πώς συμβιβάζεται όλο αυτό με τη φιλοσοφική του σκέψη, η οποία ήταν υπέρβαση των ειδώλων και της διανοητικής ανεντιμότητας της εποχής του; Μήπως ο Νίτσε είχε εισέλθει σε μία διαφορετική νοητική κατάσταση; Και μήπως γι′αυτό μιλούσε για την υπέρβαση της υποκειμενικής πραγματικότητας και τη μετάβαση σε μία νέα διευρυμένη υποκειμενική πραγματικότητα, της οποίας και πάλι επίκειτο η υπέρβασή της;
Η αρχαία τραγωδία, στην οποία είχε αδυναμία ο Νίτσε, αποτέλεσε πηγή μυστικών διδασκαλιών και ενδεχομένως και το όχημα για την ένωση με την αιώνια και ζωοποιό δύναμη του ζώντος Σύμπαντος. Το αίτημα του Νίτσε ήταν η διεύρυνση της φαντασίας και του νου, ώστε ο άνθρωπος να αγκαλιάσει το Σύμπαν στην ολότητά του.
Τα έργα του έχουν ίσως γραφτεί με έναν εσκεμμένα δυσνόητο τρόπο ώστε μόνο οι μυημένοι στα μυστήρια της ζωής να τα κατανοήσουν. Η επιστήμη στην πραγματικότητα δε γνωρίζει όσα διατείνεται πως γνωρίζει και αδυνατεί να εξηγήσει τα βαθύτερα στοιχεία της ανθρώπινης εμπειρίας. Ειπώθηκε ότι είχε παραισθήσεις μεγαλείου, ότι για τη τρέλα του ευθυνόταν η συγγενής σύφιλη, ότι ήταν φορέας αφροδίσιου νοσήματος, του οποίου όμως η διάγνωση είχε στηριχθεί σε έλκη από τα οποία υπέφερε. Το μόνο σίγουρο είναι οτι οι ημικρανίες που είχε οφείλονταν σε βλάβη του αμφιβληστροειδούς και στα δύο του μάτια και πως μέχρι το τέλος της ζωής του δεν είχε υποστεί απώλεια μνήμης, τουλάχιστον όχι ολική. Οι διαγνώσεις της εποχής του είναι εξαιρετικά επισφαλείς και αναξιόπιστες, ενώ τα στοιχεία που σώζονται επί του θέματος λιγοστά και ανεπαρκή. Είναι από πολύ πιθανόν έως βέβαιο ότι τα συμπτώματα που οδήγησαν στη διάγνωση του ως ψυχικά διαταραγμένου ατόμου ίσως να είναι η εκδήλωση αδυναμίας του Νίτσε να απεμπλακεί από την είσοδό του σε άλλα πεδία.
 |
| ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ - ΝΙΤΣΕ |
Ο Νίτσε είναι εκφραστής της πιο ριζοσπαστικής και ανεξάρτητης φωνής της φιλοσοφίας και του ευρωπαϊκού πνεύματος που τράνταξε τα θεμέλια των δομών που είχαν θέσει οι θέσεις της προτεσταντικής μεταρρύθμισης. Ήταν γιος προτεστάντη πάστορα, μεγαλωμένος και εκπαιδευμένος στο προτεσταντικό κλίμα και στις προτεσταντικές γερμανικές σχολές. Η πολεμική κραυγή της απελευθέρωσης ήρθε μέσα από το «Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΟΣ!!» σηματοδοτώντας το θάνατο του συστήματος που είχε επιφέρει την αποπνευματοποίηση της Δυτικής Ευρώπης.
Ο Νίτσε σκότωσε το θεό του Λούθηρου και επανέφερε την ελεύθερη βούληση και την πορεία προς την θέωση, την οποία και ονόμασε υπερ-άνθρωπο. Το σύστημα του Λούθηρου και ο θεός που είχε δημιουργήσει επέβαλε μια στάσιμη παθητικότητα του ανθρώπου μέσα από το δόγμα της παθητικής πίστης.
Όπως αναφέρει ο π. Φλωρόφσκυ, ο Λούθηρος στο κήρυγμα του πάνω στην Ευαγγελική περικοπή της Έκτης Κυριακής μετά την εορτή της Αγίας Τριάδος έλεγε: «Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε; Πρέπει να κάνετε το εξής, πρέπει να αναγνωρίσετε ότι είσθε καταδικασμένοι υπό το νόμο και υπό την κυριαρχία του διαβόλου και ότι είστε ανίκανοι να λυτρώσετε τον εαυτό σας με τις δικές σας δυνάμεις». Ο άνθρωπος εδώ χάνει κάθε ελεύθερη ενεργητική βούληση, είναι καταδικασμένος και μόνο μέσα από την παθητική πίστη, δίχως να χρειάζονται έργα μπορεί να σωθεί.
 |
| ΦΛΩΡΟΦΣΚΥ
Και εκεί ο Νίτσε κάνει την επανάσταση του, επαναφέρει τον άνθρωπο, βγάζοντας τον από το τέλμα της αδράνειας, στη τροχιά της δύναμης της θελήσεως και του επαναφέρει το σκοπό να υπερβεί μέσα από έργα την κατηφορική και τυφλή κατάσταση στην οποία έχει περιπέσει.
Ο Νίτσε δεν σκότωσε τον Χριστιανικό Θεό, ο Νίτσε σκότωσε ή καλύτερα ανακοίνωσε στο κόσμο το θάνατο και το σαπισμένο πτώμα ενός είδη νεκρού συστήματος, που ήταν αυτός του παθητικού και κοσμικού προτεσταντικού δόγματος. Ο Νίτσε αν είχε την επαφή με την Ρώσικη Ορθόδοξη Εκκλησία και τα Πατερικά κείμενα, θα έβρισκε και το λεξιλόγιο και τις θέσεις, που θα τον βοηθούσαν να χτίσει το οικοδόμημα της εμπειρίας του. Στην Ορθοδοξία υπάρχει το δόγμα της Συνεργίας ή Συνεργιτικό δόγμα, όπου η σωτηρία του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της θείας χάριτος και της ανθρώπινης θέλησης. Την αρχική πρωτοβουλία την παίρνει ο Θεός, που παρακολουθεί και ολοκληρώνει τη σωτηρία του ανθρώπου, του οποίου η συνεργασία συνίσταται στην ανταπόκριση του στην θεία χάρη και την πορεία για την αποδοχή και την ένωση με την προσφερόμενη Θεία σωτηρία. Ο άνθρωπος εδώ δεν είναι ο καταδικασμένος, κατεστραμμένος και τελειωμένος, που με σκυμμένο το κεφάλι γίνεται δουλοπάροικος του θεϊκού σχεδίου. Δεν είναι ο άνθρωπος του φόβου που έχει δαιμονοποιήσει ακόμα και τον αέρα που αναπνέει, βουτηγμένος στην κατάθλιψη (ο Λούθηρος έπασχε από κατάθλιψη) και την πνευματική ανέχεια.
Ο Νίτσε μέσα από την φιλοσοφία έκανε την υπέρβαση, ο γιος του πάστορα έσπασε αυτά τα δεσμά και κατασυκοφαντήθηκε για αυτό, επειδή αυτά τα δεσμά, ήταν δεσμά ουσιαστικά κοσμικά και η προτεσταντική εκκλησία ένα κοσμικό υπουργείο θρησκευτικών ενοχοποιήσεων των πάντων. Απελευθερωμένος ο άνθρωπος από αυτά τα δεσμά, γίνεται ανεξάρτητος και τώρα πια μέτοχος της γνώσης, όπως ανέπτυξε και φιλοσοφικά ο Ιβάν Κιριέφσκι για την καρδιακή γνώση, όπου μέσα από εκεί επιτυγχάνεται η αληθινή γνώση, απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από την «αντικειμενική» κοσμική αποστασιοποίηση και παθητικότητα και συνδέοντάς τον με την «υποκειμενική» - «βιωματική» μετοχή και κοινωνία.
Άγυα Μπέχλη |
