ΤΟ ΝΗΣΙ – OCTΡOB

Πρόκειται για μια περιπέτεια, που αφηγείται την ιστορία του π. Ανατόλιου, ενός παράξενου μοναχού σ” ένα νησί του ρωσικού βορρά.

Ο μοναχός εκείνος, παλεύοντας με προσωπικά πάθη, έζησε ως «διά Χριστόν σαλός», δηλαδή παρίστανε τον τρελό κρύβοντας από τους άλλους ότι είχε γίνει πλέον ένας άγιος. Μόνο τα παιδιά και οι ταπεινοί αντιλαμβάνονταν τι κρυβόταν μέσα στην ψυχή του.

Ζει έξω από το μοναστήρι, σε μια καρβουναποθήκη, κάπως ιδιόρρυθμα. Οι συμμοναστές του δεν φαίνεται να τον συμπαθούν ιδιαίτερα, παρότι εργάζεται κοπιαστικά και τους θερμαίνει με το κάρβουνο. Κάποιοι επισκέπτες όμως τον συμπαθούν και θεωρώ ότι βοηθούνται από την προσευχή του. Αυτό το τελευταίο ξενίζει τους άλλους μοναχούς, που θέλουν να πιστεύουν πως μόνο αυτοί γνωρίζουν να ερμηνεύουν τον τρόπο που επιχέεται η χάρη του Θεού στους ανθρώπους. Είναι τραγικό να υπηρετείς ισόβια το Θεό της αγάπης και να μην αγαπάς αληθινά.

Οι προϊστάμενοι του μοναστηριού έχουν πολλές γνώσεις, πολλά πράγματα και ο κόσμος τους τρέφει μεγάλη εκτίμηση, όμως τους λείπει η αληθινή ταπείνωση και η θυσιαστική αγάπη. Ο Ανατόλιος πλησιάζει τον Θεό γυμνός, δίχως προφυλάξεις, επιφυλάξεις, όρους και δοσοληψίες. Παρουσιάζεται ατόφιος, αυτός που είναι στην πραγματικότητα. Δίχως μάσκες, ψευτοευγένειες και χαζοκαλοσύνες. Ανυπόκριτα γνήσιος, αληθινός, μετανοημένος, με συναίσθηση της αμαρτωλότητάς τους. Ο Ανατόλιος είναι ακτήμων, ελεύθερος, ενάρετος. Κρύβει όμως την αρετή του με τη διά Χριστόν σαλότητα. Αδιαφορεί για την εκτίμηση των ανθρώπων, νοιάζεται πολύ για τη σωτηρία της ψυχής του και βοηθά τους άλλους από πραγματική αγάπη, δίχως να προσδοκά έπαινο, κέρδος, τιμή. Δεν γίνεται όμως μίζερος, παραπονιάρης και κακομοίρης. Δεν προκαλεί τον οίκτο. Η στάση του έχει μια υπέροχη σεμνότητα και γενναιότητα.

Μέσα στην απέραντη μοναξιά του ο Ανατόλιος αισθάνεται ζωντανή την παρουσία του Θεού στη ζωή του και ελπίζει ακράδαντα στη συγχώρεσή του για τα μεγάλα του ανομήματα. Βαδίζει κουρασμένος και ταλαιπωρημένος δίχως τα δεκανίκια της υποστήριξης και της ψευτοπαρηγοριάς. Έχει μια αρχοντιά η ταπείνωσή του κι ένα ηρωισμό η άσκησή του. Δεν ξεγελά κανένα και δεν ξεγελιέται. Ξέρει ποιος είναι, τι κάνει και γιατί το κάνει. Τον φωτίζει ο Θεός και γίνεται άφοβος κι ελπιδοφόρος.

Οι «διά Χριστόν σαλοί» (=τρελοί) είναι μια ομάδα αγίων της Ορθοδοξίας, ιδιόρρυθμοι ασκητές που ζουν μέσα σε κοινωνίες και κρύβουν την αγιότητά τους με αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά. Έτσι, α) παλεύουν ενάντια στον εγωισμό, που γίνεται μεγαλύτερος πειρασμός για τον άνθρωπο που προοδεύει στην αγιότητα, β) αποφεύγουν την τιμή των ανθρώπων, την οποία δεν επιθυμούν, γ) δοκιμάζουν και ασκούν κριτική στην υποκρισία της κοινωνίας, που, κάτω από μια ψεύτικη «ηθική», κρύβει ένα σωρό αμαρτίες και ανομολόγητα πάθη. Έτσι π.χ. ο άγιος Νικόλαος του Πσκωφ (Ρωσία), εμφανίστηκε στον εγκληματικό τσάρο Ιβάν τον Τρομερό και του πρόσφερε ένα πιάτο με ωμό κρέας, για να στηλυτεύσει την αιμοσταγή βασιλεία του. Ο άγιος Βασίλειος της Μόσχας «έφτυνε τους τοίχους των εκκλησιών, για να φύγουν οι δαίμονες, και φιλούσε τους τοίχους των πορνείων, για να τιμήσει τους λυπημένους αγγέλους που έστεκαν απ” έξω».

Διά Χριστόν σαλοί στο Βυζάντιο ήταν και η αγία Ισιδώρα, ο άγιος Ευφρόσυνος ο Μάγειρας, ο άγιος Ανδρέας ο σαλός κ.π.ά.